معنی سپر افکندن در لغت نامه دهخدا

کنایه از هزیمت کردن و گریختن. (برهان). هزیمت خوردن. (آنندراج) :، پیران روزگار سپرها بیفکنند، در صف ّ عزم چون بکشی خنجر دها.، مسعودسعد.، دست قراسنقر فلک سپر افکند، خنجر آق سنقر از نیام برآمد.، خاقانی.، سپر نفکند شیر غران ز چنگ، نیندیشد از تیغ بران پلنگ.، سعدی (گلستان).،، عاجز شدن. (برهان). مغلوب و عاجز شدن. (آنندراج). عاجز شدن و فروتنی کردن. (انجمن آرا). تسلیم شدن:، مبارزان بگریزند و بفکنند سپر، چو روز رزم ترا عزم کارزار بود.، معروفی.، طاهر بیکبارگی سپر بیفکند و اندازه بتمامی بدانست. (تاریخ بیهقی).، گر سپر بفکند عقل از عشق گو بفکن رواست، روی خاتون سرخ باید خاک بر سر راه را.، سنایی.، کواکب رجوم، از هیبت ضربت شمشیر آفتاب سپر بعجز بیفکندند. (سندبادنامه چ استانبول ص 247).، نوح در این بحر سپر بفکند، خضردر این چشمه سبو بشکند.، نظامی.، تیغ صبح از سنان گزاری او، سپر افکند با سواری او.، نظامی.، هان تا سپر نیفکنی از حملۀ فصیح، کو را جز این مبالغۀ مستعار نیست.، سعدی (گلستان).، تنزل نمودن. (برهان). فروآمدن:، در نظرش تیر سپر بفکند، وز فزعش کوه کمر بفکند.، خواجو (از امثال و حکم دهخدا ج 2 ص 943).،، ننگ و عار. (برهان)

معنی سپر افکندن در فرهنگ لغت هوشیار

انداختن سپر بر زمین، هزیمت کردن گریختن، عاجز شدن، تسلیم شدن، یا سپر افکندن بر آب. زبون شدن فروتنی کردن

معنی سپر افکندن - جستجوی لغت در جدول جو

سپر افکندن

لغت نامه دهخدا

سپر افکندن

فرهنگ لغت هوشیار

سپر افکندن

فرهنگ فارسی معین

پی افکندن

بنیاد نهادن، شالودۀ عمارتی را ریختن، بنیاد ساختمان گذاشتن، بنا کردن، تاسیس کردن، برای مثال پی افکندم از نظم کاخی بلند / که از باد و باران نیابد گزند (فردوسی۲ - ۱۲۸۵)

فرهنگ فارسی عمید

پس افکندن

پس انداختن، به وجود آوردن بچه، به دنیا آوردن، عقب انداختن، پس انداز کردن

فرهنگ فارسی عمید

پر افکندن

کنایه از اظهار خوف، عجز و زبونی کردن، پر ریختن

فرهنگ فارسی عمید

مهر افکندن

(صُ بَ کَ دَ)

بیرون کردن مهر و دوستی کسی از دل. دل برداشتن از کسی، مورد محبت قرار دادن کسی یا چیزی را. دل دادن:
چه مهر افکنی بر تن و این جهان
که با تو نه این ماند خواهد نه آن.
اسدی (گرشاسبنامه).
گر برکنم دل از تو و بردارم از تو مهر
آن مهر بر که افکنم آن دل کجا برم.
کمال اسماعیل

لغت نامه دهخدا

گذر افکندن

(زَ دَ کَ/ کِ دَ)

عبور کردن از... رد شدن از... عبوراً رد شدن از:
بدرنیامد و دیگر در او مقیم بماند
خیال چون بتماشا گذر بر آن افکند.
حسین ثنایی (از آنندراج)

لغت نامه دهخدا

شور افکندن

(خُ کَ دَ)

شور فکندن. آشوفتن. ولوله انداختن. آشوب و فتنه برپا کردن، هیجان و نشاط ایجاد کردن:
ملک را گوی در چوگان فکندند
شگرفان شور در میدان فکندند.
نظامی.
ترش بنشین و تندی کن که ما را تلخ ننماید
چه میگویی چنین شیرین که شوری در من افکندی.
سعدی.
، غوغا برپا کردن. آشفتگی پیدا آوردن. ولوله انداختن:
سیاوش همیدون به نخجیر گور
همی تاخت و افکند بر دشت شور.
فردوسی.
درمیانشان فتنه و شور افکنم
کاهنان خیره شوند اندر فنم.
مولوی.
تا به گفتار درآمد دهن شیرینت
بیم آن است که شوری به جهان درفکنم.
سعدی.
آستین بر روی و نقشی در میان افکنده ای
خویشتن پنهان و شوری در جهان افکنده ای.
سعدی

لغت نامه دهخدا

زیر افکندن

(چَ / چِ گِ رِ تَ)

بزیر انداختن. از بلندی به پائین رها کردن:
مر او را یکی تیغ هندی زند
ززین نیمۀ تنش زیر افکند.
فردوسی

لغت نامه دهخدا

تیر افکندن

(اِ کَ دَ)

تیر انداختن. پرتاب کردن تیر:
یکی تیری افکند در ره فتاد
وجودم نیازرد و رنجم نداد.
سعدی (بوستان).
، کنایه از دعای بد کردن و طعنه زدن. (برهان) (از فرهنگ رشیدی) (از انجمن آرا) (از آنندراج) (از ناظم الاطباء)

لغت نامه دهخدا

بار افکندن

(مُ یَ لَ)

بار افگندن. بار نهادن. بار فکندن. بار بر زمین گذاشتن. انداختن بار. افکندن بار: یک روز آنجا بار افکند (امیرسبکتکین) . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 198).
زین هفت رصد نیفکنم بار
کانصاف تو دیدبان ببینم.
خاقانی.
بار بیفکند شتر چون برسد بمنزلی
بار دلست همچنان ور بهزار منزلم.
سعدی (بدایع).
رجوع به بار فکندن شود، کنایه از زادن باشد. (برهان). کنایه از زاییدن باشد چنانکه سراج قمری گفته:
زمانه حاملۀ انده و نشاط آمد
ولیک بر دل اعدات بار بنهاده ست.
(انجمن آرا).
وضع. (ترجمان القرآن). وضع حمل. زاییدن. زادن. بچه زادن. (آنندراج). فارغ شدن. بچه گذاشتن:
گفتم تو چه دانی که شب تیره چه زاید
بشکیب و صبوری کن تا شب بنهد بار.
فرخی.
زمانه حامل هجر است و لابد
نهد یک روز بارخویش حامل.
منوچهری.
و رجوع به مجموعۀ مترادفات ص 190 شود: چون دختر بار بنهاد گفتند فیلقوس را از کنیزکی پسری آمد. (اسکندرنامه نسخۀخطی نفیسی). رجوع به بار نهادن شود. پس لشکر و رعیت به اتفاق تاج بالای سر این زن ببستند و فرمان بردار او گشتند تا بار بنهاد و شاپور را بیاورد. (فارسنامۀابن البلخی چ لندن ص 66). و چون زنی بار بنهادی اگر دختر بودی رها کردی و اگر پسر بودی بکشتند. (تفسیر ابوالفتوح رازی)، و بصلۀ ’بر’، بمعنی بار گذاشتن بر چیزی. صائب گوید:
بار قتل خود بدوش دیگران نتوان نهاد
در میان عشق بازان کوهکن مردانه رفت.
(آنندراج).
- بار بر دل نهادن، رنجانیدن و آزردن. (ناظم الاطباء: بار). تحمیل کردن بر کسی:
چو منعم کند سفله را روزگار
نهد بردل تنگ درویش بار.
سعدی (بوستان)

لغت نامه دهخدا

دور افکندن

(تَ زَ دَ)

دور انداختن. به جانب خارج افکندن. (ناظم الاطباء) : اطراح،بیرون افکندن چنانکه چیزی بی ارز و هیچ نیرزنده را. (یادداشت مؤلف). مطاوله. (منتهی الارب) :
سخنهای ایزد نباشد گزاف
ره دهریان دور بفکن ملاف.
اسدی.
مهر بر او مفکن و بفکنش دور
زآنکه بد و سرکش و مهرافکن است.
ناصرخسرو.
زشت بار است ای برادر بار آز
دوربفکن بار آز از پشت و یال.
ناصرخسرو.
، راندن. دور کردن. از خود دور ساختن. (از یادداشت مؤلف) :
گرم دور افکنی دربوسم از دور
وگر بنوازیم نور علی نور.
نظامی.
، به فاصله بسیار پرتاب کردن و انداختن

لغت نامه دهخدا

پس افکندن

(وَ)

چیزی از درآمد خود ذخیره کردن. اندوخته ساختن. ذخیره کردن، تأخیر. بعقب انداختن، میراث گذاشتن. (برهان قاطع) ، پس افکندن کار را، مساوفه

لغت نامه دهخدا

پی افکندن

(هَِ)

بنا کردن. ساختن. عمارت کردن. بن افکندن. بناء. تأسیس. بنا نهادن. برآوردن. بنیان کردن. پی انداختن:
پی افکندم از نظم کاخی بلند
که از باد و باران نیابد گزند.
فردوسی.
مداین پی افکند جای کیان
پراکنده بسیار سود و زیان.
فردوسی.
یکی باره افکند ازین گونه پی
ز سنگ و ز چوب و ز خشت و ز نی.
فردوسی.
ز خارا پی افکنده در ژرف آب
کشیده سر باره اندر سحاب.
فردوسی.
- پی افکندن کاری (سخنی) ، بنیاد نهادن آن:
به شیروی بخشیدم آن برده رنج
پی افکندم او را یکی تازه گنج.
فردوسی.
پی افکن یکی گنج ازین خواسته
سوم سال را گردد آراسته.
فردوسی.
سخنهای هرمزد چون شدببن
یکی نو پی افکند موبد سخن.
فردوسی.
پی کین تو افکندی اندر جهان
ز بهر سیاوش میان مهان.
فردوسی.
یکی جنگ بابیژن افکند پی
که این جای جنگست یا جای می.
فردوسی.
بزد بر سر خویش چون گرد ماه
یکی فال فرخ پی افکند شاه.
فردوسی.
بگوید ابر شاه کاوس کی
که بر خیره کاری نو افکند پی.
فردوسی.
ز گوینده بشنید کاوس کی
برین گفته ها پاسخ افکند پی.
فردوسی.
بشاه آگهی شد که کاوس کی
فرستاده و نامه افکند پی.
فردوسی.
کس آمد بگرد وی از شهر ری
برش داستانی بیفکند پی.
فردوسی.
چو آن پوست بر نیزه بر دید کی
بنیکی یکی اخترافکند پی.
فردوسی.
بدین خرمی بزمی افکند پی
کزان بزم ماه آرزو کرد می.
اسدی.
بدو داد تا مرز قزوین و ری
یکی عهد بر نامش افکند پی.
اسدی.
بنگر که خدای چون بتدبیر
بی آلت چرخ را پی افکند.
ناصرخسرو.
ز گیلان برون شد درآمد به ری
به افکندن دشمن افکند پی.
نظامی.
، اختراع کردن. ابداع کردن. نو آوردن. چیزی را باعث شدن:
پدر مرزبان بود ما را به ری
تو افکندی این جستن تخت پی.
فردوسی.
، آغازیدن. شروع کردن. رجوع به پی اندرافکندن و نیز رجوع به افکندن شود

لغت نامه دهخدا

سپرافکنان

(سِ پَ اَ کَ)

در حال تسلیم شدن. در حال دست از جنگ کشیدن با حال عجز و فروتنی:
نوفل سپرافکنان ز حربش
بنواخت بفرقهای چربش.
نظامی.
رجوع به سپر افکندن شود

لغت نامه دهخدا

سپر فکندن

(چَ / چِ کَ دَ)

تسلیم شدن:
ما کز تو چنین سپر فکندیم
گر عفو کنی نیازمندیم.
نظامی

لغت نامه دهخدا

سم افکندن

(گَ دَ)

کنایه از لنگ شدن. (برهان)

لغت نامه دهخدا

نظر افکندن

(عِ بَ دَ)

چشم انداختن. (یادداشت مؤلف). نگاه کردن. نگریستن: نظر در قعر چاه افکندن. (کلیله و دمنه) ، میل کردن. روی آوردن. دل بستن:
ما که نظر بر سخن افکنده ایم
مردۀ اوئیم و بدو زنده ایم.
نظامی.
مده ای رفیق پندم که نظر بر او فکندم
تو میان ما ندانی که چه می رود نهانی.
سعدی.
، توجه کردن. مورد عنایت و التفات قرار دادن

لغت نامه دهخدا